Bij veranderingen is het hoogste doel om de kudde bij elkaar te houden.
Een ogenschijnlijk klein foutje in leiderschap kan fataal zijn. Zo heb ik ervaren tijdens een zesdaagse trektocht te paard. Het avontuur zit niet in het paardrijden, maar in het ontvangen en delen van leiderschap tussen mens en dier. En dat is precies wat HorseDream Nederland traint voor projectteams die lean en clean willen presteren en die bij veranderingen als hoogste doel stellen om de kudde bij elkaar te houden.
Zes paardencoaches uit Nederland, die al jaren een intervisiegroep vormen om op hun vak te reflecteren, besloten om in mei 2018 mee te rijden met een zesdaagse trektocht door de bergen. Deze coaches hebben eerder dagtochten en vakanties met elkaar gereden, als onderdeel van persoonlijke reflectie op het vak van paardencoach.
De ervaren gids, tevens eigenaar van de paarden weet wel ongeveer welke ruiter voor welk paard geschikt is. Er lopen ervaren paarden mee tot negentien jaar oud en jonge paarden die nog maar net onder het zadel zijn, zes jaar jong. Alle paarden hebben een randonnierzadel en een Hackamore bitloos hoofdstel en worden op de Western manier gereden: vooral door gewichtsverplaatsing, stemcommando’s en lichte druk van de teugels tegen de paardenhals.
Mijn paard past misschien wel bij mij, is een goed ingereden, gevoelig paard. De mooie vos ruin schijnt Western prijzen gewonnen te hebben en is er gewend aan om in alle posities in de rij te kunnen lopen.
De eerste dag is een korte etappe van 13 km, gevolg door een lange tweede dag van 26 km lengte. Regelmatig moeten we afstappen en lopend dalen, omdat de paden te modderig zijn en omdat omgevallen bomen de doorgang versperren. De derde dag merken we de gevolgen van de regen die ‘s nachts gevallen is. De meeste rotspaden zijn veranderd in beekjes en modderstromen, waar we slippend en glijdend onze weg over zoeken. De paarden zijn echter tredzeker, ook langs de afgronden en door de stevige waterstromen, waar we langs en door moeten.
Het leiderschap van de trektocht is stevig in handen van de eigenaar van de paarden. Hij legt gedurende de tocht steeds meer uit van de manier waarop hij wil dat met de paarden zal worden omgegaan en van de manier waarop samengewerkt wordt tussen mens en dier. De regels van samenwerking houden bijvoorbeeld in dat de ruiter als deze voor het paard loopt, niet accepteert dat het paard naast hem komt lopen. Het paard dient dan met een flinke duw vanuit de rug naar de voorhand van het paard te worden terecht gewezen. Een andere regel is dat paarden onderling geen vervelende bewegingen of animositeit mogen tonen. De moeten direct worden gecorrigeerd. De paarden mogen alleen eten als er stil wordt gestaan en bij drinkbeurten bij een waterbak, moet iedereen op elkaar wachten. Tussendoor lopen nog twee paarden zonder ruiter, die op de berg- en bospaden los meelopen en alleen bij oversteken en door dorpjes aan een lijn worden meegevoerd. De team afspraak is dat iedere ruiter verantwoordelijk is voor de veiligheid van het volgpaard erachter.
De derde en vierde dag zijn best stevige dagen, maar blijken fysiek goed te doen. Op de vijfde dag, de langste dag met een etappe van 33 km en 500 m, wordt een jonge ruiter, als aspirantgids, gevraagd om de leiding van de trechtocht op zich te nemen, als stage voor komende zomer etappes. De leiding voor de stoet krijgt een andere signatuur, waar duidelijk aan gewend moet worden. De commando’s zijn minder op tijd, minder duidelijk, ook door gebrekkig Engels en de veiligheid in de groep moet meer door de mensen onderling geregeld worden. Het team moet meer zelf doen en krijgt de kans daaraan te werken.
Op km 30 km voor de finish, gaat het echter mis. Na een lange rit en een lange afstand met de paarden te voet, wordt het commando opstijgen gegeven. Echter, de gids laat het eigen paard los lopen om iemand te helpen op te stijgen. De twee loslopende paarden halen de hele rij opstijgende ruiters in, het loslopende paard van de gids loopt mee en met zijn drieën lopen ze het bergpad verder af en verdwijnen om de hoek uit zicht. De jonge gids realiseert zich de fout en rent achter de drie verdwenen paarden aan en verdwijnt ook uit zicht.
Ik berijd nu het eerste paard in de rij en ben al opgestegen. Mijn paard neemt de verantwoording als leidpaard, want dat zijn wij nu geworden, heel serieus en geeft aan achter de drie paarden en de gids aan te willen. Vanuit de achterkant van de stoet krijg ik van de eigenaar van de paarden echter het commando te blijven wachten tot iedereen opgestegen is.
Mijn paard begrijpt het commando niet en breekt uit achter de verdwenen paarden aan.
Mijn natuurlijke reactie is om het paard tegen te houden, maar met een Hackamore, met stemcommando en met gewichtsverplaatsing ben ik redelijk kansloos om de 700 kg te stoppen. Het paard gooit het hoofd naar achteren. Ik word op mijn voorhoofd geraakt en raak dizzy. Als ik bij zinnen kom, blijkt het paard met de achterbenen in de afgrond te zijn gegleden en ligt op de buik, met de voorbenen zoekent naar grip op het bergpad.
Dit is het moment dat ik besluit om van het paard te rollen en mij aan een struik vast te klemmen. Het paard verliest de strijd tegen de zwaartekracht en glijd op de buik ,staart naar beneden, dertig meter naar beneden, onderweg afgeremd door struiken en jonge bomen.
De eigenaar komt van achteren op het tumult af en vraagt mij hoe het gaat.
Ik roep: I am okay, go for the horse. En hij laat zich van de helling afglijden om het paard, dat verduust dertig meter lager tegen een boom staat, terug naar boven te leiden. Bovengekomen blijken paard en ruiter fysiek in orde en kan ik opstijgen om onze weg te vervolgen. Maar helaas, daar is mijn paard nog niet aan toe, want die heeft nog drie ontsnapte paarden in zijn geheugen en die zijn nog niet terug in het gezichtsveld. Op dat moment komt de jonge gids lopend om de hoek met drie paarden aan een lijn. Mijn paard is verheugd, zet het weer op een lopen en doet dat met zoveel vreugde, dat ik besluit zelf van het paard te glijden. Helaas bleef mijn rechtervoet daarbij in de stijgbeugel hangen en werd ik enige meters over de rotsbodem meegesleept. Ik dacht nog: “hier ben ik echt te oud voor” en bleef even liggen om de schade aan mijn rug en heup te taxeren. Gek genoeg voldoe het beter dan okay.
Uit dit voorval op km 100 van deze trektocht zijn drie observaties te melden, die iets zeggen over leiderschap en kuddegedrag:
– overdracht van leiderschap, gaat gepaard met gewenning, tot die compleet gelukt is, zijn extra veiligheidsmaatregelen te nemen;
– een team kan veiligheidstaken en leiderschapstaken overnemen, echter, wel na overleg en liever niet gedwongen door omstandigheden;
– als een deel van een kudde uit beeld raakt, moet de leider van de kudde daar niet zelf achter aan gaan, want dan is de kudde stuurloos en kunnen er dus kleine of grote ongelukken gebeuren.
Herkent u de leiderschapsvraagstukken in deze ervaring binnen uw eigen taak en team, neem dan contact op met Christoph Maria en vraag hem op welke wijze de training van HorseDream Nederland u en uw team kan trainen in het bijeen houden van uw team in tijden van verandering.